تفکر سیستمی (System Thinking) یکی از مهارت‌های اساسی برای یک منتور در حوزه صنعت است. این نوع تفکر به این معناست که منتور قادر باشد به صورت جامع و گسترده به مشکلات و چالش‌ها نگاه کند و عوامل مختلف و ارتباطات میان اجزاء مختلف یک سیستم را در نظر بگیرد. در ادامه، 10 دلیل که تفکر سیستمی را یک منتور باید بداند به همراه مثال‌های واقعی و منتورهای در حوزه صنعت ایران آورده شده است:
۱. تشخیص عوامل متعدد:
تفکر سیستمی به منتور کمک می‌کند که عوامل مختلف مرتبط با مشکل یا وضعیت مورد نظر را تشخیص دهد.
مثال: یک منتور در صنعت کشاورزی می‌تواند با تفکر سیستمی، عواملی چون شرایط آب و هوایی، خاک، نیازهای بازار، تکنولوژی و دسترسی به منابع را در تجارت کشاورزان بررسی کند و راه‌حل‌های جامع‌تری ارائه دهد.
۲. تحلیل اثرات و پیامدها:
تفکر سیستمی به منتور کمک می‌کند که اثرات و پیامدهای مختلف تصمیمات و اقدامات را درک کند.
مثال: یک منتور در صنعت تولید محصولات پلاستیکی با تفکر سیستمی می‌تواند اثرات استفاده از پلاستیک‌های تک‌باره را در محیط زیست و سلامت انسان‌ها به همراه پیامدهای اقتصادی را مورد بررسی قرار دهد و راه‌حل‌های مستدل‌تری ارائه دهد.
۳. شناخت تأثیرات متقابل:
تفکر سیستمی به منتور کمک می‌کند که تأثیرات متقابل بین اجزاء یک سیستم را درک کند.
مثال: یک منتور در صنعت حمل و نقل می‌تواند با تفکر سیستمی، تأثیر ترافیک و انباشته شدن خودروها بر مصرف سوخت و آلودگی هوا را درک کند و راه‌حل‌های مدنظر را برای بهبود شرایط پیشنهاد دهد.
۴. تشخیص الگوها و روابط:
تفکر سیستمی به منتور کمک می‌کند که الگوها و روابط میان اجزاء یک سیستم را شناسایی کند.
مثال: یک منتور در صنعت مالی می‌تواند با تفکر سیستمی، الگوهای مالی و اقتصادی مثل رابطه بین نرخ بهره و سرمایه‌گذاری یا تأثیر محدودیت‌های مالی در رشد شرکت‌ها را مورد مطالعه قرار دهد و راه‌حل‌های بهینه‌تری ارائه دهد.
۵. ارزیابی اثرات زنجیره‌ای:
تفکر سیستمی به منتور کمک می‌کند که اثرات زنجیره‌ای و اثرات فراتر از مشکل فعلی را در نظر بگیرد.
مثال: یک منتور در صنعت گردشگری می‌تواند با تفکر سیستمی، تأثیرات کاهش توریست‌ها بر رشد اقتصادی منطقه و در نهایت اثرات اجتماعی و زیست‌محیطی این مسئله را مورد بررسی قرار دهد و راه‌حل‌های هوشمندانه‌تری ارائه دهد.
۶. پیش‌بینی و طراحی سناریو:
تفکر سیستمی به منتور کمک می‌کند که امکان پیش‌بینی و طراحی سناریوهای مختلف را برای آینده ایجاد کند.
مثال: یک منتور در صنعت فناوری اطلاعات می‌تواند با تفکر سیستمی، سناریوهای مختلف پیشروی فناوری‌ها و تأثیر آن‌ها بر اقتصاد و اجتماع را پیش‌بینی کند و اقدامات استراتژیکی مناسب اتخاذ کند.
۷. ارتباط با افراد و گروه‌ها:
تفکر سیستمی به منتور کمک می‌کند که ارتباط مؤثر با افراد و گروه‌ها را برقرار کند.
مثال: یک منتور در صنعت مدیریت منابع انسانی می‌تواند با تفکر سیستمی، تأثیر سیاست‌ها و تصمیمات HR بر رضایت کارکنان و تعاملات سازنده با مدیران را درک کند و راه‌حل‌های بهبود ارتباطات ارائه دهد.
۸. حل مسئله در قالب سیستمی:
تفکر سیستمی به منتور کمک می‌کند که به صورت سیستمی و هلیکوپتری در حل مسئله پیش برود.
مثال: یک منتور در صنعت مالی می‌تواند با تفکر سیستمی، اثرات متقابل عوامل مختلف مثل قیمت‌ها، نرخ بهره و تورم را در حساب‌های اقتصادی شرکت‌ها مورد بررسی قرار دهد و راه‌حل‌های کامل‌تری برای بهبود وضعیت مالی ارائه دهد.
۹. ارتقاء کارآمدی:
تفکر سیستمی به منتور کمک می‌کند که بهبود عملکرد و ارتقاء کارآمدی را در نظر بگیرد.
مثال: یک منتور در صنعت تولید می‌تواند با تفکر سیستمی، اثرات بهینه‌سازی فرآیندها، کاهش هدررفت‌ها و بهبود انتقال دانش در زنجیره تولید را مورد بررسی قرار دهد و راه‌حل‌های کارآمدتری ارائه دهد.
۱۰. منعطف‌سازی استراتژی‌ها:
تفکر سیستمی به منتور کمک می‌کند تا در برابر تغییرات ناگهانی و پیچیدگی‌های بازار، استراتژی‌ها را منعطف سازد.
مثال: یک منتور در صنعت خدمات مالی می‌تواند با تفکر سیستمی، تغییرات قوانین و مقررات بانکی را در نظر بگیرد و استراتژی‌هایی برای سازگاری بانک با این تغییرات ارائه دهد.
منتورهای در حوزه صنعت ایران می‌توانند با استفاده از تفکر سیستمی، چالش‌ها و مشکلات مختلف را به صورت جامع‌تر و کارآمدتر بررسی کنند و اقدامات بهینه‌تری برای بهبود وضعیت ارائه دهند. این نوع تفکر به ایشان کمک می‌کند تا راه‌حل‌های مستدل‌تر، کارآمدتر و نوآورانه‌تری در مقابل چالش‌های صنعتی ارائه دهند.
نویسنده : علی منتظرالظهور تابستان 1402
